Nike

Nike

Dat jij nu Nikes draagt, is te danken aan de achterbak van Bill Bowermans auto. Daarin lagen de schoenen die de Amerikaanse atletiekcoach op de atletiekbaan van de University of Oregon, Portland testte op zijn atleten. Een van die atleten was Phil Knight. Samen richten zij in 1972 het kledingmerk Nike op. Aanvankelijk concentreren de twee Amerikanen zich op hardlopen. Daar zijn ze ten slotte goed in, hebben ze het meeste verstand van. De aandacht voor hun schoenen groeit rap en overstijgt alle sporten waarin Nike actief is. Langzaam druppelt de populariteit van de sportschoenen over naar een nieuwe markt: die van de mensen op straat, in het dagelijks leven. Bij Nike hebben ze het door. Langzaam maar zeker gaan ze schoenen ontwerpen die voortbouwen op hun bestaande sportschoenen maar gedragen kunnen worden in het dagelijks leven. Zo ontstaan de eerste sneakers met de swoosh. Nike bestaat nu 46 jaar, maakte inmiddels honderden soorten sneakers, met ontelbare variaties. Het merk bouwt voort op hoe de sneakers ooit als sportschoen begonnen – hoewel ze nu niet echt meer als sportschoen zijn bedoeld. Het oudste schoenfossiel uit die beginjaren zeventig is de schoen die misschien wel het dichtst bij het origineel is gebleven: de Cortez. Als idee ontstaan rond de Olympische Spelen van 1968, gerealiseerd als hardloopschoen op die van ’72, blijven bestaan als modeschoen (bijvoorbeeld de rood-wit-blauwe versie in Forrest Gump) en in 2016 weer nieuw leven ingeblazen als sneaker. Typisch old-school-seventies-uiterlijk, serieus retro. Nike blaast zichzelf de markt op: ook de Blazer-basketbalschoen wordt dat jaar gelanceerd. Een decennium later valt helemáál in de smaak bij sneakerliefhebbers, de jaren tachtig. In 1982 vliegt Alberto Salazar op zijn Nike Internationalist naar de zege in de New York Marathon. Als hardloopschoen bestaat de Internationalist nu niet meer (moderne hardloopschoenen zijn er wel op gebaseerd), maar als sneaker is hij nog springlevend. Naast hardlopen bestormt Nike in hetzelfde jaar ook de basketbalwereld, met de Air Force 1 en later met de Air Jordan 1 en de Dunk. Maar vijf jaar later begint de sneakerrevolutie echt.

De Air-technologie vond Nike eind jaren zeventig al uit. De revolutie begint tegen het eind van de jaren tachtig, dankzij Tinker Hatfield. Een trip naar Parijs bracht hem op het idee: Air zichtbaar maken voor iedereen. Het resultaat? De Air Max 1. De schoen met zichtbaar Air-compartiment in de zool ter hoogte van de hiel is nu misschien wel de bekendste sneaker wereldwijd. Hij kreeg in ieder geval de meeste nakomelingen – met steeds net andere karakteristieken. Strakker vormgegeven uppers, zoals in de Air Max 90 komen langs, en snel uitbreidende zichtbare Air. Vooral met de Air ging het hard. Al snel stopt Nike de eerste aantoonbare Air in de voorzool (in de Air Max 95). Niet veel later worden de laatste delen schuimzool weggewerkt: de Air Max 97 is de eerste schoen met een volledig zichtbare Air-zool. De eeuw werd afgesloten en de nieuwe begonnen met twee innovatieve sneakers: de Air Max Plus en de Presto. Recentelijk zoekt Nike serieus de grens op. Met schoenen als Air Max 270 en Vapormax loop je niet eens meer op een rubberen onderkant, maar gewoon letterlijk op de lucht. Zeker in de Air Max 720, met hoogste zool tot aan 2019, geldt the sky is the limit zelfs niet meer voor Nike. Verreweg de meeste sportschoenen die overstappen naar de straat komen uit het hardlopen en basketbal. Er zijn ook andere sporten die de ontwerpers inspireren. Waterskiën bijvoorbeeld, de neopreen-sok uit die schoenen vormt de basis voor de Huarache. Toch zijn de Air Max de populairste Nike sneakers. Het merk maakte zelfs verschillende voor dames, de Air Max Thea. Ook de varianten voor kids en baby’s zijn niet te tellen. Het tempo waarin Nike schoenen in de sale gooit en nieuwe designs de markt in slingert met kleuren van roze tot groen en grijs tot zwart, bewijst dat de sneakermarkt onuitputbaar is. Nog altijd bestaat de overlap tussen sportschoenen en sneakers. Schoenen die als hardloopschoen worden gelanceerd, zijn binnen de kortste keren geadopteerd door de straat. Precies die schoenen zijn het sterkst – en Nike hoeft er weinig voor te doen. Die oncontroleerbare overgang van sportschoen naar straatschoen die Nike sneakers zo goed maakt.