Free

Een onverwachte ontdekking

In het begin van de jaren 2000 werd hardlopen op blote voeten, dat altijd een niche was geweest binnen de bredere hardloopgemeenschap, langzaam maar zeker populairder. Tegelijkertijd ontdekte Nike dat zijn populaire hardloopschoenen niet zo goed waren als ze zouden kunnen zijn. Tijdens een gesprek met expertcoach Vin Lananna deed Tobie Hatfield, directeur van Athlete Innovation bij Nike, een onverwachte ontdekking. Lananna was medeoprichter van het Nike Farm Team om de post-collegiale afstandlopers van Stanford te ondersteunen en Hatfield wilde te weten komen hoe de atleten van de trainer zulke goede lopers werden. Tot zijn verbazing kreeg hij te horen dat een deel van het geheim was dat ze de schoenen van Nike uitdeden als ze gingen hardlopen. Deze opmerking stuurde het merk op een reis in de wereld van het lopen op blote voeten, wat leidde tot een nieuwe vorm van schoentechnologie die bekend staat als Nike Free.

Nieuwe wegen inslaan

Na de schokkende onthulling van Lananna ging Hatfield samen met Eric Avar, VP van Creative Innovation, aan de slag om uit te zoeken hoe ze het aanbod van Nike op het gebied van hardlopen konden verbeteren. Het eerste wat ze ontdekten was dat er weinig informatie beschikbaar was over de wetenschap van het lopen op blote voeten, dus besloten ze hun eigen onderzoek te doen, wat in die tijd behoorlijk baanbrekend bleek te zijn. Ze vroegen Jeff Pisciotta, directeur van het Nike Sports Research Lab, om tests uit te voeren op mannelijke en vrouwelijke Stanford hardlopers op de golfbaan van de universiteit. Om zich te concentreren op de voet, zette hij een reeks experimenten op met hogesnelheidscamera's in combinatie met speciale inlegzolen en andere sensoren om precies te meten hoe de spieren en pezen bewogen tijdens het lopen op blote voeten. Hij registreerde de verschillende drukpunten van de voet en de krachten die erop inwerken als de voet de vloer raakt, evenals de hoeken van de gewrichten tijdens de beweging. Dit gaf Pisciotta een heel duidelijk beeld van de precieze bewegingen en posities van de voet tijdens de volledige bewegingscyclus.

Inzichten op blote voeten

Wat Hatfield en zijn team uit dit onderzoek leerden, was dat de voet zich heel anders gedroeg in een schoen dan wanneer de loper op blote voeten rondliep. De voet maakte contact met de grond onder een vlakkere, meer neutrale hoek en gebruikte een vollediger bewegingsbereik via de bal van de voet en de tenen, die zich een beetje vasthielden aan de grond voordat ze uitwaaierden bij het afzetten en pas contact met de grond maakten als de rest van de voet er bijna loodrecht op stond. Traditionele hardloopschoenen waren erop gericht om de voet tijdens dit proces te beschermen en te ondersteunen, maar daardoor beperkten ze deze beweging, waardoor veel van de spieren niet werden gebruikt of getraind. Met deze inzichten in de hand ging Nike op zoek naar een hardloopschoen die de voet vrij zou maken om op een natuurlijkere manier te bewegen, dichter bij het lopen op blote voeten, terwijl de voet ook beschermd zou zijn tegen mogelijke gevaren die je tegen zou kunnen komen tijdens het hardlopen in de stad.

Een flexibele technologie

Pisciotta, Hatfield en Avar werkten samen aan een schoen die de voet meer controle gaf over elke stap. Hiervoor gebruikten ze een proces dat 'siping' wordt genoemd en dat in het begin van de jaren 1920 werd uitgevonden als een manier om te voorkomen dat autobanden en schoenen zouden wegglijden in natte omstandigheden. Het bestaat uit het snijden van extreem dunne gleufjes in de zool die, terwijl ze voor tractie zorgt, ook alle stijfheid in het materiaal loslaat, waardoor het enorm flexibel wordt. Onder de tenen werden omgekeerde flex-groeven toegevoegd, waardoor de Nike Free zich onderscheidde van andere hardloopschoenen omdat de tenen konden buigen, grip kregen en zich konden uitstrekken wanneer dat nodig was. Dit zorgde voor een veel natuurlijkere loopbeweging die veel dichter bij barefoot running lag dan de andere modellen van het merk.

Het ontwerpproces bestond uit voortdurend vallen en opstaan, waarbij telkens kleine wijzigingen werden aangebracht om te zien wat het beste werkte. Uiteindelijk betekende dit dat de techniek ongelooflijk verfijnd was, omdat het team de diepte van de lamellen per millimeter aanpaste tot ze de ideale constructie hadden gevonden. Daarnaast gaven ze de Free een meer gebalanceerde helling van hiel tot teen, een toespoorhoek van 33 graden (de hoek waarin de voet opkomt van de vloer tijdens het stappen) en een vlakker pronatiepatroon dat was gericht op het creëren van een meer natuurlijke zijwaartse beweging tijdens het stappen om te voorkomen dat de voet te ver de ene of de andere kant op rolt en blessures veroorzaakt. Naast het zo flexibel mogelijk maken van de zool, wilden Hatfield en Avar ook een minimale constructie gebruiken, met lichtgewicht, rekbare, ademende materialen in het bovenwerk die zich aanpassen aan de voet en meebewegen met de natuurlijke bewegingen. Al deze elementen zorgden ervoor dat de Nike Free meer aanvoelde als een verlengstuk van de voet dan als een hardloopschoen.

De Free-schaal

Het eerste Free model, de Nike Free 5.0 V1, werd uitgebracht in 2004, drie jaar na Hatfield's cruciale gesprek met Lananna. Het had de flexibele zool met lamellen, die laag bij de grond lag voor dat blotevoetengevoel, een traditioneel vetersysteem en, in tegenstelling tot andere blotevoetenloopschoenen, geen individuele teenformaties. Op de binnenzool stond ook een afbeelding van een skelet met de botten van de voet, om Nike's focus op anatomie in het ontwerp weer te geven. Het getal 5.0 was ook belangrijk. Het liet zien hoe dicht de ervaring van het lopen in de schoen lag bij het lopen op blote voeten door een positie op de "Free Scale" of, zoals Pisciotta het noemde, het "Free Continuüm" weer te geven. Hoe dan ook, het concept was eenvoudig - de schaal liep van 0,0 tot 10,0, waarbij de laagste score stond voor volledig blootsvoets en de hoogste score voor een zwaar gevoerde schoen. De eerste Free hardloopschoen zat precies in het midden, wat suggereerde dat hij het midden hield tussen traditionele hardlopers en volledig blootsvoets lopen, zodat hij gebruikt kon worden als compromis tussen de twee. Nike heeft sindsdien met dit nummeringssysteem gespeeld en het veranderd voor de release van de Nike Free RN in 2016. Tot 2019, toen het nummeringssysteem opnieuw werd ingevoerd, kregen alle Free schoenen gewoon de naam RN, zonder nummer om het dempingsniveau aan te geven.

Constante ontwikkeling

Sinds de lancering in 2004 heeft Nike's Free technologie vele veranderingen ondergaan. In de jaren direct nadat de Nike Free 5.0 V1 uitkwam, werden nieuwere versies gemaakt met verschillende materialen die comfort, flexibiliteit, duurzaamheid of alle drie verbeterden, zoals de BRS 1000 carbon rubberen buitenzool en Phylite tussenzool die werden toegevoegd aan de V3 in 2007. Deze modellen werden altijd verkocht als goede opties voor degenen die werkten aan het versterken van hun voeten en het verbeteren van hun natuurlijke looppatroon. In 2008 werd de Nike Free 3.0 de laagste schoen op de schaal tot nu toe. Hij was ook ontworpen om ultralicht te zijn, met een slank bovenwerk van mesh met twee panelen dat de vorige overlays van stof verving. Twee jaar later had de V2 van de Free 3.0 een bovenwerk van mesh uit één stuk met overlays zonder naden voor een zo blootsvoets mogelijk gevoel.

De blotevoetenervaring

In 2009 bevond Nike zich op de top van een golf. De Amerikaanse schrijver en journalist Christopher McDougall bracht zijn populaire boek over hardlopen op blote voeten uit, Born to Run: A Hidden Tribe, Superathletes, and the Greatest Race the World Has Never Seen, waarin hij suggereerde dat moderne gevoerde schoenen tot meer hardloopblessures leiden. In zijn onderzoek voor het boek bracht hij tijd door met een inheemse Mexicaanse stam die regelmatig enorme afstanden liep in dunne sandalen zonder blessures op te lopen. Deze mensen hadden een uitstekende fysieke conditie en hun verhaal inspireerde McDougall tot het schrijven van dit boek. Het boek maakte iets los binnen de hardloopgemeenschap, wat leidde tot een toename van het aantal blotevoetenlopers en de oprichting van de Barefoot Runners Society in de Verenigde Staten. Een jaar later telde de New York City Marathon meer barefoot runners dan ooit tevoren. Nike maakte optimaal gebruik van deze periode en bracht in 2009 V4 van de Free 5.0 uit als de perfecte overgangsschoen tussen traditioneel hardlopen en lopen op blote voeten. Het merk moedigde mensen aan om deze stap te zetten, door te suggereren dat lopen op blote voeten, of in ieder geval dichter daarbij, kon helpen om sterkere voeten op te bouwen, omdat de pezen en spieren die eerder waren verwaarloosd in steviger schoeisel nu weer konden worden getraind. Met behulp van Nike Free kunnen hardlopers de training aan hun voeten en benen variëren, terwijl ze nog steeds een beetje ondersteuning onder de voeten krijgen.

Niet alleen voor hardlopers

In de jaren 2000 en daarna werden Free modellen ook voor andere doeleinden uitgebracht, zoals een cross-trainingsschoen genaamd de Nike Free Sparq. In 2011 kwam er een damesmodel: de Women's Free TR Fit 2. Gemaakt met driehoekige lamellenpatronen in de zool, hielp het bij multidirectionele beweging, waardoor het geschikt was voor verschillende workouts. Rond dezelfde tijd bood de Nike Free Walk+ het publiek een comfortabele schoen om in te wandelen en de Nike Free Gym+ was gericht op yogaliefhebbers.

In 2012 zorgde de Nike Free Run 2 ervoor dat de technologie meer aandacht kreeg in de modemarkt. Mark Miner, Senior Footwear Designer bij Nike, had zich gericht op het creëren van geweldige prestatieschoenen in zijn Free Run+ serie, maar zijn gebruik van colour blocking om de nieuwe prestatie-elementen die aan elk ontwerp werden toegevoegd te benadrukken, leidde tot een aantal fascinerende en iconische modellen die geliefd waren als mode-items en als hardloopschoenen. Tegelijkertijd begon de Nike Free spraakmakende samenwerkingen aan te trekken, zoals die met Tiger Woods, wiens signature Tiger Woods '13 de Free naar golfers bracht. De skatewereld kreeg ook toegang tot de Free technologie in 2018, toen deze werd aangebracht op de zool van de samenwerking van skater Nyjah Huston, de Nike SB Nyjah Free. Dit leidde tot een reeks Nyjah-releases, waarvan het gebruik van Nike Free een grote innovatie is in de skategemeenschap.

Een natuurlijk gevoel

Gedurende de geschiedenis van de Free technologie zijn de ontwerpers van Nike blijven samenwerken met hardlopers op alle niveaus, van universiteitssporten tot Olympische atleten, om nieuwe ideeën te testen, maar de inspiratie is altijd maar één ding geweest - de natuurlijke beweging van de voet tijdens het hardlopen. Via de Innovation Kitchen heeft Nike steeds gedetailleerder gekeken naar hoe de voet functioneert, waarbij elk nieuw Free-ontwerp een rigoureus testproces moest doorlopen om er zeker van te zijn dat de technologie bij de naam past. De flex-groeven zijn altijd een integraal onderdeel van het ontwerp geweest en zijn herhaaldelijk getest om er zeker van te zijn dat ze op de beste plek en diepte zitten. Naast de lamellen die over en langs de zool lopen, hebben nieuwere modellen een hexagonaal lamellenpatroon voor een betere beweging in meerdere richtingen. In 2012 werden voor het eerst trans-tarsale flexgroeven toegevoegd, die het blotevoetengevoel verbeteren, terwijl de 3.0 versies meer lamellen bevatten voor ultieme flexibiliteit. Hoe de lamellen er ook uitzien, ze moeten elkaar over de hele lengte van de zool aanvullen om de natuurlijke beweging van de hele voet te vergemakkelijken. De Free is door de jaren heen ook gecombineerd met een aantal andere technologieën van Nike, van Zoom demping tot Flyknit materiaal op het bovenwerk en een Flywire vetersysteem. Deze laatste twee technologieën zijn ideale toevoegingen aan de Free en geven hem nog meer flexibiliteit voor dat authentieke natuurlijke gevoel. De Free technologie heeft zelfs zijn weg gevonden naar andere Nike ontwerpen, zoals de Metcon. Beginnend op de Nike Free x Metcon en later verschenen op de Nike Free Metcon 4, hielpen smalle lamellen in de voorvoet dit stabiele trainingsmodel om meer flexibiliteit en bewegingsgemak te bieden door het voorste deel van de schoen, wat nog meer bijdraagt aan de diverse toepassingen.

De voet bevrijd

De Nike Free technologie begon met een eenvoudig gesprek dat een idee ontketende in de hoofden van de topontwerpers van het merk. Jarenlang lag de focus op het ondersteunen en beschermen van de voet, maar met de Free veranderde dit volledig en werd de loper teruggebracht naar iets dat meer bevrijdend is. Met ongelooflijk veel aandacht voor detail is de lijn geëvolueerd om te bewegen in harmonie met de verschillende spieren en pezen van de voet - om aan te voelen alsof het er deel van uitmaakt. Door de beschermende vulling te verminderen, kunnen hardlopers onderbenutte spieren en gewrichten weer gebruiken om het plezier van lopen op blote voeten te ervaren, terwijl ze nog steeds de bescherming krijgen die ze nodig hebben. Met elke nieuwe versie brengt Nike Free ons steeds dichter bij het ultieme gevoel van lopen op blote voeten.